Tapno mapapartak ti pannakaibangon manen ti Lahaina, inwaragawag ni Mayor Richard Bissen ti panggepna nga umabante iti temporario a pannakasuspende dagiti pagannurotan ti Special Management Area (SMA) para kadagiti sanikua a masarakan mauka (inland) ti Front Street iti uneg ti impact zone. Daytoy a desision, a naaramid babaen ti pannakitinnulong ken ni Gov. Josh Green, ket suportado dagiti baro a probision iti kaudian nga Emergency Proclamation ti Gobernador, a napirmaan a nagbalin a linteg idi Pebrero 4, 2025. Ti pannakasuspende ket manamnama a mangpapartak kadagiti panagregget iti panagbangon manen ken mangsuporta iti panagsubli ti komunidad.

Dagiti sanikua mauka ti Front Street wenno iti ruar ti linia ti peggad ti erosion ket nailaksid itan manipud kadagiti pagannurotan ti SMA, a kadawyan a kasapulan dagiti napaut a proseso ti panagrepaso. Daytoy ti mangipalubos kadagiti makinkukua iti sanikua nga agaplikar kadagiti building permit ken mangrugi iti naparpartak a panagibangon manen. Nupay kasta, kasapulan pay laeng ti panagtungpal kadagiti dadduma a pagannurotan, kas kadagiti permiso ti Historical District, ti West Maui Community Plan, panangrepaso ti Cultural Resources Commission ken dagiti proseso ti pammalubos iti panagbangon ti County.  

“Daytoy ket napateg nga addang tapno matulongan dagiti nakalasat, agraman agpadpada dagiti makinkukua iti residensial ken komersial a sanikua, nga umabante a naparpartak ken mangbangon manen iti masakbayanda,” kinuna ni Mayor Richard Bissen. “Babaen ti panangpaandar iti proseso, dagiti makinkukua iti sanikua iti uneg ti SMA impact zone ket makabangon manen iti uneg ti pre-fire footprint ti estrukturada.”

Ti bilang dagiti estruktura ti SMA a naapektaran iti daytoy a panagbalbaliw ket 103 a komersial ken 533 nga estruktura ti pagtaengan. Kaipapanan daytoy a 636 a parsela ti makapapartak iti proseso ti panagbangon manen, a mangkiskis iti agarup makatawen a panawen ti panangipalubos, kinuna dagiti opisial.

Kas sungbat kadagiti makadadael nga epekto ti uram iti kabakiran ti Lahaina, pinaaktibo ti Estado ti Hawaiʻi dagiti probision ti emerhensia iti sidong ti Kapitulo 205A, Hawaii Revised Statutes (HRS), a mainaig iti panangtarawidwid iti sona iti aplaya. Dagitoy a probision ket nadisenio a mangpasayaat iti pannakatarimaan, pannakaibangon manen ken pannakaparang-ay manen dagiti estruktura a naapektaran iti uram iti kabakiran, agraman dagiti makabael a proyekto ti balay kadagiti sanikua a kukua ti estado wenno dagidiay pinunduan ti pondo ti estado.

Dagiti probision ti emerhensia ket maipaulog iti panagtungpal kadagiti panggep ti programa ti panagmanehar ti sona ti aplaya ti Hawaiʻi, ti Plano ti Komunidad ti Laud a Maui, ken dagiti kondision ti pananganamong nga inkeddeng ti Direktor ti Panagplano ti Kondado ti Maui tapno mapabassit dagiti dakkel a negatibo nga epekto iti Espesial a Lugar ti Panagmanehar. Ti napateg, dagiti pagannurotan ti SMA ken shoreline area ket agaplikar laeng kadagiti parsela a masarakan iti makai (seaward) ti Front Street.

“Daytoy a pamay-an ket mangtimbeng iti nagbaetan ti nainpanunotan a panagplano ken ti naganat a panangipamaysa iti panangtulong iti komunidadtayo nga agsubli iti kapartakan a mabalin,” kinuna ni County of Maui Office of Recovery Administrator John Smith. “Daytoy a desision ket resulta ti nasaknap a panangidanon ken feedback iti komunidad. Dimngegkami kadagiti kasapulan ken pakaseknan dagiti umilimi, a siniguradomi a ti timekda ti nangporma iti daytoy a pamay-an. Ti nalawag a mensahe manipud iti komunidad ket kasapulan ti napartak, nasigo a panagimbag a mangipangpangruna kadagiti madagdagus a kasapulanda, ket naikumitkami a mangtungpal iti dayta a kari.”

Ti panangpapartak kadagiti panagregget a mangpaimbag ket saan laeng a makatulong kadagiti agtagikua iti pagtaengan no di ket mangtignay pay iti panagdur-as ti ekonomia, mangpataud kadagiti panggedan iti panagibangon ken lokal a serbisio, ken mangpabiag manen iti ekonomia ti lugar, segun ken ni Mayor Bissen.

“Bayat a malukatan manen dagiti negosio ken maisubli dagiti pagtaengan, dagiti positibo nga epekto ti ripple ket mangsuporta kadagiti lokal nga ekonomia, mangparang-ay iti panagtalek dagiti konsumidor, ken mangitandudo iti napaut a kinaandur para iti komunidadtayo,” kinunana.

No Ania ti Kaipapanan Daytoy Para Kadagiti Agtagikua iti Sanikua:

No ti sanikua ket masarakan mauka (inland) ti Front Street iti uneg ti SMA ken impact zone, mabalinmo ti agaplikar para iti building permit tapno mangrugi ti panagbangon manen. Depende iti sakup ti proyektom, mabalin met a kasapulan dagiti kanayonan a pammalubos para iti panagdur-as ti layus ken panagtungpal kadagiti historiko a pagannurotan ti distrito. Iti baba ket dagiti kangrunaan a detalye tapno matulongan dagiti makinkukua iti sanikua a mang-navigate iti proseso:

• Adda kadi iti uneg ti Special Management Area (SMA) ti sanikua?
  Ti SMA exemption ket agaplikar kadagiti properties mauka ti Front Street. Bisitaen ti mapa ti Espesial a Lugar ti Panagmanehar (SMA): (Naikapet) .
• Masarakan kadi ti sanikuak iti makai side ti Front Street iti uneg ti shoreline?
  Repasuen ti Erosion Hazard Line Setback ken 200-foot setback nga impormasion ditoy: https://tinyurl.com/4v52vv79 . Saan a maikari dagiti sanikua iti uneg daytoy a lugar babaen ti proklamasion ti Gobernador.
• Masapul kadi a tungpalek dagiti pagalagadan ti disenio ti Lahaina Town?
  Wen, no ti sanikua ket mairaman iti Lahaina National Historic Landmark District (NHLD). Kitaen ti mapa ti distrito ditoy: https://www.nps.gov/places/lahaina-historic-district.htm . Para kadagiti pagalagadan ti disenio iti sidong ti Plano ti Komunidad ti Laud a Maui, i-klik ditoy: https://westmaui.wearemaui.org/ .
• Masapul kadi nga agaplikarak para iti Historic District Assessment?
  Wen, no ti sanikua ket adda iti uneg dagiti Naipakasaritaan a Distrito 1 wenno 2. Kitaen ti mapa ti historiko a distrito ditoy: https://tinyurl.com/yuuxr22u .
• Mabalin kadi ti mangbangon kadagiti estruktura a nangatngato ngem 30 a pie iti uneg ti Lahaina NHLD?
  Saan.Pangngaasiyo ta kitaenyo ti panid 47 ti Plano ti Komunidad ti Laud a Maui ditoy: https://tinyurl.com/36m8csjp .
• Kasapulan kadi ti flood permit?
  Wen, no ti sanikua ket adda iti uneg ti espesial a lugar a napeggad iti layus. Kitaen ti kasasaad ti sanikua ditoy: https://www.fema.gov/flood-maps .
• Adda kadi dagiti pannakawayawaya iti panangtingiting iti aglawlaw para kadagiti sanikua iti uneg ti NHLD?
  Wen, agaplikar dagiti pannakawayawaya no ti pannakaibangon manen ket kapada ti kadakkel ken epektona iti orihinal a panagdur-as wenno no ramanenna ti maymaysa nga estruktura iti baba ti 3,500 a kadapan kuadrado.
• Kasano ngay no ti sanikuak ket makai ti Front Street iti uneg ti shoreline?
  Mabalin a kasapulan nga agaplikarka para iti SMA assessment ken Shoreline Setback. Ammuen ti ad-adu pay ditoy: https://tinyurl.com/2cd9u4dm .

Mainayon pay, ti Kondado ket mangar-aramid kadagiti napateg nga addang tapno masalakniban ti imprastruktura, nangruna iti igid ti Front Street. Madama dagiti panagregget a mangtarimaan iti pader ti baybay ken mangtaming kadagiti karit manipud kadagiti rugit ti estruktura iti lugar. Ti Kondado ket makipagtrabtrabaho iti US Army Corps of Engineers ken Federal Emergency Management Agency tapno sitatalged nga ikkaten dagiti rugit ken mapatalged ken masalakniban ti aplaya. Ti Kondado ket agsapsapul a makagun-od kadagiti sanikua ti igid ti baybay iti igid ti Front Street para iti panagserrek ti publiko ken silulukat nga espasio. Kasta met, ti Kondado ket ipangpangrunana dagiti panagpasayaat ti kinatalged nga addaan kadagiti plano a mangpalawa iti Luakini Street ken mangpartuat kadagiti kanayonan a ruta ti panagserrek no adda emerhensia. Ti Kondado ket naipangpangruna iti panagpreserba ti kultural ken historikal a tawid ti Lahaina, a mairaman ti Royal Complex, a mairaman ti Mokuʻula, Mokuhinia ken dagiti dadduma pay a naipangpangruna a lugar, babaen ti nasaknap a panagplano ken dagiti panagkadua ti publiko-pribado. Agtalinaed a naikumit ti Kondado iti nainpanunotan, agtitinnulong a proseso ti panagsubli a mangtaming iti imprastruktura, kinatalged ken historikal a pannakapreserba tapno masigurado ti kinaandur ken pannakapabiag manen ti Lahaina.