Indatag ita nga aldaw ni Mayor Richard T. Bissen, Jr. ti Fiscal Year (FY) 2026 Proposed Budget iti Maui County Council, nga impaganetgetna ti panangipamaysa ti plano iti panagsubli, napaut a panagandur ken natimbeng a wagas kadagiti prioridad iti intero a county.

“Iti napalabas a tawen, naipasango ti komunidadmi kadagiti dakkel a karit — ken babaen ti napigsa a panagtinnulong iti Konseho ti Kondado ken ti komunidadmi, nagtakderkami a nagkaykaysa iti nabingbingay a panagkumitmi nga agserbi kadagiti tattao ti Maui County,” kinuna ni Mayor Bissen. “Ti badyet ita a tawen ket iwanwanwan ti tema a kahua — maysa a konsepto ti Hawaii a kaipapananna ti ‘pundasion,’ ken palagipmi nga aywanan dagiti tattaotayo, salakniban dagiti ʻāinatayo, raementayo ti kulturatayo ken padayawantayo ti pakasaritaantayo.”

Inpakaammo pay ni Mayor Bissen nga iti umuna a gundaway iti las-ud ti 100 a tawen, pormal a maidanon ti Mensahe ti Badyet ti Mayor ti County of Maui iti County Clerk nga agpada iti Ingles ken ʻŌlelo Hawaiʻi.

“Daytoy a milestone iyanninawna ti agtultuloy a panagkumitmi iti pannakaisubli ti kultura ken pannakairaman, ken markaanna ti panangrugi ti katutubo a pagsasaotayo a maisubli iti agpapada a kasasaad iti gobierno ti Maui County,” kinuna ni Mayor Bissen.

Nangrugi ti proseso ti badyet ti FY 2026 idi Setiembre 2024 babaen ti walo a miting ti komunidad a naangay iti ballasiw ti Maui, Molokaʻi ken Lānaʻi. Dagitoy a miting ket nangipakaammo kadagiti kangrunaan a prioridad ken sinigurado a ti badyet ket mangipakita kadagiti kasapulan ken timek dagiti umili.

Kas resultana, ti naisingasing a badyet a pinunduan ti county para iti sumaganad a tawen ket $1.512 bilion. Padpadaanan pay ti county ti umawat iti $357.6 milion a pondo ti grant ken nangilatang iti $121.2 milion a revolving funds tapno maituloy ti kritikal a trabaho ti disaster recovery bayat a maidur-as met ti napaut a pannakasustiner, pannakapasayaat ti imprastruktura iti intero a county ken pannakapasayaat ti kalidad ti biag iti intero a Maui Nui.

Dagiti kangrunaan a tampok ti naisingasing a badyet ti FY 2026:

• Relief iti buis ti real property: Awan ti naisingasing a panagngato para iti aniaman a kategoria, a dagiti sanikua nga okupado ti makinkukua ket makakita iti pannakakissay. Agtaltalinaed a saan a nagbaliw ti minimum tax, ken agtalinaed dagiti agdama a exemptions para iti long-term rentals, kuleana lands ken sanikua a nadadael iti uram idi Agosto 2023.
• Pinansia a salun-at: Agtalinaed ti Kondado iti napigsa a piskal a kasasaad nga addaan iti nagsayaat a rating ti bono. Ti serbisio ti utang ket naiproyekto iti $76.5 a riwriw — 6.2% laeng kadagiti gastos ti panagpataray ken nababbaba unay ngem ti bukod a naipabaklay a 10% a cap ti Kondado.
• Panagsagana iti emerhensia: $25 milion ti naipaay iti Emergency Fund, nga addaan kadagiti plano a mangsukimat iti pannakaparsua ti fiscal reserve fund tapno ad-adda a mapapigsa ti kinasagana ken kabaelan a sumungbat.
• Pondo ti CDBG-DR: Nakagun-od ti Maui County iti $1.6 bilion a pondo ti Community Development Block Grant – Disaster Recovery (CDBG-DR). Ti Kondado ket addaan iti innem a tawen a mangipakat kadagitoy a pondo, nga addaan kadagiti ekstension a magun-od. Adda dedikado a grupo, nga addaan iti 10 a kangrunaan a posision a napunno ken 75 nga aplikasion a marepaso tapno suportaran ti 40 a kanayonan a panagtangdan.
• Kinatalged ti publiko: Dagiti panagpuonan ket mairaman ti napalawa a pannakasaklaw ti radio ti polisia, pannakaistandard ti armada ti Fire Department, ken baro a posision dagiti empleado ti MEMA tapno mapasayaat ti koordinasion ken pannakaidanon ti komunidad.

..

Ti naisingasing a badyet ti FY 2026 ket naipamaysa iti tallo a kangrunaan a prioridad:

1. Pabalay ti Kamaʻāina

• Nasurok a $40 milion a pondo ti General Excise Tax ti naisingasing para iti imprastruktura ti danum ken narugit a danum a mangsuporta iti balay.
• $32.5 milion (5% iti kita ti buis iti real property) ti naipaay iti Affordable Housing Fund—nalablabes ngem iti 3% a kabassitan iti charter.
• Sangapulo ket dua a proyekto ti balay, nga agdagup iti 843 a yunit, ti naisingasing a pondo inton FY 2026.
• Naiplano ti baro a proyekto ti makabael a balay para iti Lānaʻi.
• Agarup 620 a yunit ti nakompleto idi napan a tawen, nga addaan iti nasurok a 1,200 nga ad-adu pay a mapaspasaran iti uneg ti sumaganad a dua a tawen, saan a karaman dagiti proyekto ti balay a pondoan ti CDBG-DR.
• Dagiti kangrunaan a panagpuonan ti imprastruktura ket mairaman ti Waiʻale Road Extension ken dagiti panagpasayaat kadagiti pasilidad ti panagdalus ti narugit a danum idiay Sentral a Maui.

2. Panagimbag ken Pagimbagan

• Agtultuloy a suporta para kadagiti nonprofit partners a mangipapaay kadagiti nasken a serbisio iti salun-at, edukasion, ken sosial.
• Pondo para iti Safe Parking Program ken houseless outreach ken medikal a serbisio.
• $1 a milion para iti baro nga estruktura ti linong idiay One Aliʻi Park (Molokaʻi) ken $1.1 a milion para iti pannakapasayaat ti parke ken ADA idiay Daya a Maui.
• Dagiti gannuat ti transportasion ket mairaman ti baro a de koriente a bus para iti Maui Economic Opportunity ken pondo tapno matingiting ti potensial a sistema ti lantsa a kukua ti Kondado.
• Lumawa dagiti panagregget iti panagdur-as ti ekonomia babaen kadagiti panagpuonan iti panagduduma, panagdur-as ti puersa ti panagtrabaho, edukasion, ken panagsirarak—a mangsuporta iti natalged nga ekonomia para kadagiti masanguanan a kaputotan.

3. Dagiti Rekurso ti Kultura ken Natural

• Iti panagur-uray ti pederal a pondo, ti Kondado ket mangisursuro ti panagala ti 423 nga ektaria tapno mangikonektar ti Pōhākea (Mā'alaea Mauka) iti taaw—a mangsuporta ti panagisubli ti taaw ken panagaywan ti danum ti bagyo.
• Panagtitinnulong iti Mā'alaea Village Association tapno agplano iti rehional a sistema ti narugit a danum.
• Pondo para iti panagadal iti narugit a danum ti Upcountry.
• Nasurok a $10.5 milion a grant a naisingasing para iti lokal a panagtalon, panagpataud iti taraon, ken panangtarawidwid kadagiti animal.

“Daytoy a badyet ket maysa a blueprint para iti masakbayan ti Maui County — grounded iti kahua ken kuleana ,” kinuna ni Mayor Bissen. “Babaen ti suporta ti Konsehotayo ken ti nabingbingay a panagkumit iti komunidadtayo, umabantetayo nga addaan iti panagkaykaysa, panggep ken aloha — a naipamaysa iti panangbangon iti napigpigsa a Maui Nui para kadagiti sumaruno a kaputotan.”

Ti naan-anay a naisingasing a badyet ti FY 2026 ket magun-od iti website ti Kondado ti Maui iti www.mauicounty.gov/budget . Tapno makita ti FY 2026 proposed budget presentation online, bisitaen ti County of Maui Facebook page wenno www.akaku.org ken i-click ti Channel 53.