ʻo Siulai, 2024
Lavame'a hono faka'osi 'e he Siteiti 'o Hauai'i 'a e polokalama nofo'anga 'ikai fakatahataha'i (NCS) 'i he poupou mei he FEMA, ARC mo e ngaahi kautaha hoa ngaue
ʻOku fakaʻapaʻapaʻi ʻe he siteiti ʻo Hauaiʻí ke fakahā atu ʻa e lavameʻa ʻo ʻene polokalama Nofoʻanga ʻo e Kau ʻIkai Fakatahaʻangá, ʻa ia naʻá ne ʻoatu ha nofoʻanga mo ha tokoni mahuʻinga ki ha niʻihi fakafoʻituitui ʻe toko 7,796 mo ha ngaahi ʻapi ʻe 3,071 naʻe hiki ʻe he vela ʻo e vaotā ʻi Lahaina. Ko e polokalama ko ʻení, ʻoku puleʻi ʻe he siteití mo e Kolosi Kulokula ʻo ʻAmeliká (ARC) pea fakapaʻanga ʻe he Potungāue Puleʻi Fakavavevave ʻa e Puleʻangá (FEMA), kuo ne fakahoko ha fatongia mahuʻinga ʻi he ngaahi feinga fakaakeake hili ʻa e fakaʻauhá.
‘Oku fakamamafa’i ‘e he lavame’a ko ‘eni ‘a e tukupā mo e feinga ‘oku kau ki ai ‘a e ngaahi kautaha hoa ngaue lahi, ngaahi kautaha pea mo e ngaue ta’etuku ‘a e kau poupou ‘e laungeau, kapau ‘oku ‘ikai ko e lau afe. Kuo nau tokoni kotoa ki hono fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe kinautolu naʻe uesia ʻe he vela ʻo e vaotā ʻi ʻAokosi 2023 ʻi Lahaina ʻa e tokangaʻi mo e nofoʻanga naʻa nau fie maʻú. Naʻe laka hake ʻi he kau ngāue mo e kau ngāue tokoni ʻe toko 2,500 naʻa nau ngāue ʻi he misiona ʻo e NCS, pea naʻe iku ʻa e feinga ʻa e Kulupu Ngāue ʻa e NCS ki ha ngaahi fakaleleiʻanga fale fakavahaʻapuleʻanga ʻe 1,600 tupu maʻá e ngaahi fāmili naʻe uesiá. Naʻe toe fakaloloa foki ʻa e polokalamá ʻi ha ngaahi taimi lahi, kae ʻoua kuo lava ʻa e ngaahi fāmilí kotoa ʻo hū ki heʻenau ngaahi fakaleleiʻanga fale ʻo e sitepu hokó. ʻI he kamata ʻe he niʻihi fakafoʻituitui mo e ngaahi fāmili ko ʻení ʻenau fononga ki he fakaakeaké, naʻe ʻomi ʻe he polokalama NCS ha ʻātakai malu mo tuʻumaʻu ke nau kamata toe langa hake ʻenau moʻuí.
“Ko e liliu lavameʻa mei he tali fakavavevave ki he fakaakeake mo e ngaahi fale ʻi he vahaʻá ʻoku fakaʻilongaʻi ai ha makamaile mahuʻinga ʻi heʻemau feinga fakatahataha ke poupouʻi ʻa kinautolu naʻe uesia ʻe he vela ʻo e vaotaá,” ko e lau ia ʻa Kōvana Josh Green, MD “Ko e lavameʻa ko ʻení ko ha fakamoʻoni ia ki he fakatapui mo e fengāueʻaki ʻa e kakai kotoa pē ʻoku kau ki aí, pea ʻoku mau houngaʻia ʻi heʻemau hoa ngāue ʻo e AFERC mo e tokolahi ngaahi kautaha. 'Ikai ngata ai, 'oku ou fakahoko atu 'eku mahalo loto ki he ngaahi hotele mo e kau condo kotoa pe 'i he'enau poupou vave mai hili 'a e ngaahi vela. Naʻe ʻomi ʻe heʻenau nima-homó mo e ngāue vave ʻa e hūfangaʻanga mo e fakafiemālie mahuʻinga ki ha ngaahi fāmili taʻefaʻalaua lolotonga ha taimi ʻo e fie maʻu lahi.”
ʻI he fakaʻosi ʻo e polokalama NCS, kuo lavameʻa ʻa e siteití, ʻi he fengāueʻaki mo e FEMA mo e ngaahi kautaha poupou kehe hangē ko e Fakataha Alēlea ki he Fakalakalaka ʻo e Kau Tuʻufonua ʻo Hauaiʻí (CNHA) mo e Misiona Fakaivia Fakamāmani Lahí (GEM), ʻi hono liliu ʻo e kakai fakafoʻituitui mo e ngaahi fāmili tokolahi mei he ngaahi fale nofoʻanga fakavavevavé ki ha ngaahi fakaleleiʻanga fale ʻi he vahaʻa taimi ʻoku tuʻumaʻu ange. Ko e ngaahi fakalelei ko 'eni 'oku kau ai 'a e Polokalama Tokoni ki he Nofo Totongi (RAP) 'a e siteiti mo e polokalama lisi fakahangatonu 'a e FEMA, mo e ngaahi me'a kehe.
Ko e polokalama RAP 'a e siteiti, fakataha mo e ngaahi fokotu'utu'u fale 'e he CNHA mo e ngaahi kautaha poupou kehe, kuo mahu'inga 'aupito ia 'i hono 'oatu 'o e ngaahi fakalelei'anga fale kehekehe 'oku fakataumu'a ke feau 'a e ngaahi fie ma'u kehekehe 'o kinautolu 'oku uesia. Ko e founga ngaue lahi ko eni kuo ne fakapapau'i 'oku 'ikai ha taha 'e tuku ki mui 'i he toe langa 'a e komiuniti.
“Ko e fengāue‘aki ‘i hono poupou‘i ‘a kinautolu na‘e uesia ‘e he vela ‘o e vaotaá kuo ‘ikai hano tatau,” ko e lau ia ‘a Brad Kieserman, ko e tokoni palesiteni ‘o e Ngaahi Ngāue Fakatamaki mo e Ngaahi Me‘alele ‘a e Kolosi Kulokula ‘Ameliká. “ʻOku mau polepole ʻi heʻemau ngāue fakataha mo ʻemau ngaahi hoa ngāué, kau ai ʻa e CNHA, ʻi hono faʻu fakataha ʻo e ngaahi fakaleleiʻanga fale ʻoku feʻunga mo ʻenau ngaahi fie maʻu makehé pea kuo ueʻi kinautolu ʻe he kau ngāue ʻa e NCS ke nau tali vave. ʻOku lōloa ʻa e hala ki he fakaakeaké, ka ʻoku mau kei ʻi he komiunitī ʻo Mauí, ke hokohoko atu ʻemau kumi ha ngaahi fakaleleiʻanga ʻoku tataki ʻe he komiunitií mo langa hake ʻa e tuʻunga fakafepakí ʻi he taimi lōloá.”
‘I he’etau fakafiefia’i ‘a e lavame’a ko ‘eni mo e NCS, ‘oku kei tu’u ma’u pe ‘a e ngaahi hoa ngaue kotoa pe ‘i he’enau tukupa ke poupou’i ‘a kinautolu na’e uesia ‘e he vela ‘o e vao. ʻE kei hokohoko atu pē ʻa e siteití, fakataha mo e ngaahi hoa ngāue fakafederal mo e ngaahi hoa ngāue ʻikai fakatupu paʻangá, ʻi hono ʻoatu ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni mo e tokoni mahuʻingá, ʻo fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe he tokotaha mo e fāmili kotoa pē ʻa e faingamālie ke toe langa mo tupulaki. Ko e tu’umālie fakatahataha mo e uouangataha ‘a hotau komiunití ‘e kei faka’ai’ai ai kitautolu ki mu’a ‘i he’etau liliu mei he fakaakeaké ki he tu’unga ma’uma’uluta mo e tupulaki taimi lōloa ma’á e kakai kotoa ‘o Maui.
Naʻe fakahā foki ʻe he Pule ʻo e Potungāue Puleʻi Fakavavevave ʻi Hauaiʻí ko Sēmisi Pālosi ʻa ʻene houngaʻia ʻi he feinga fakakātoa. “ʻOku fakaʻilongaʻi ʻe he fakaʻosinga ʻo e polokalama NCS ʻemau tukupā ke tokangaʻi homau kakai ʻi he taimi faingataʻá,” ko e lau ia ʻa Barros. “Ko e fengāueʻaki mo e kākou (uouangataha) ʻoku fakahaaʻi ʻe he ngaahi potungāue mo e kau poupou hoa ngāue kotoa pē ʻoku fakatātaaʻi ai ʻa e laumālie ʻo Hauaiʻí. Kuo mau fakahaaʻi fakataha ʻa e mālohi ʻo e komiunitií mo e uesia loloto ʻo e ngaahi feinga fakatahataha ʻi he fehangahangai mo e faingataʻá. ‘I he aloha, te tau kei ngāue fakataha ke fakapapau‘i ‘oku lele lelei ‘a e liliu ki he fakaakeake taimi lōloá mo e ngaahi fakalelei‘anga ki he ngaahi falé.”
Naʻe fakamālō ʻa e Pule Fakavahefonua ʻo e FEMA ko Robert Fenton ki he ngaahi fengāueʻaki mālohi ʻa e potungāué mo e siteití, komiunitií mo e Kolosi Kulokulá, pea pehē ki he feinga taʻetuku ʻa e kakai kotoa pē ʻoku kau ki aí ke tokoniʻi ʻa e kakai ʻo Lahaina ke nau fakaakeaké. “Kuo mau lava ʻo lavameʻa ʻi hono ʻai ʻo e tokotaha kotoa pē ki ha fakaleleiʻanga fale ʻoku tuʻumaʻu ange ʻi heʻemau hokohoko atu ʻa e ngāue ke ʻoatu ha ngaahi fale malu ange,” ko Fenton ia.
Ko e ngaahi feinga fakatahataha ko ʻeni ʻa e puleʻangá mo e komiunitií naʻe fakamuʻomuʻa ai ʻa e kakai ʻo Mauí, ʻo tokanga taha ki hono tokoniʻi kinautolu ke nau fakamoʻui mo toe langa haké.

Senitā Ngofua Fakaakeake ʻa e Vahefonua Mauí
Ko ha maʻuʻanga tokoni mahuʻinga kiate kinautolu ʻoku nau fekumi ke toe langa ʻi he ngaahi feituʻu naʻe uesia ʻe he velá ʻi Lahaina mo Kula ʻi heʻenau folau ʻi he founga fakangofuá mo fai ʻa e sitepu hokó ki he foki ki ʻapí.
Senitā Ngāue Fakavahefonua ʻo Mauí
110 Hala ʻAlaihi, Suite 207
Monite ki he Falaite: 8 pongipongi ki he 4 efiafi