Naʻe tukuange mai ʻe he Pule ʻo e Potungāue Puleʻi Fakavavevave ʻo Maui (MEMA) ʻĀmosi Lonokailua-Heueti ʻi he ʻaho ni ʻa e Lipooti Hili ʻa e Ngāue ʻa e potungāué ki he vela ʻo e vaotā ʻi Maui ʻi he 2023, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he https://mauicounty.gov/70/Potungāue Puleʻi-Fakavavevave .

“ʻOku fakatapui ʻa e MEMA ke ako mei he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he kuohilí pea fai ha ngāue fakapapau ke fakamālohia ʻetau tali ki he ngaahi meʻa fakatuʻupakē ʻi he kahaʻú,” ko e lau ia ʻa Lonokailua-Hewett. “Lolotonga ‘a e hokohoko atu ‘a e hala ki he fakaakeaké, ‘i he poupou mo e fengāue’aki ‘a e komiunitií, ‘oku mau tu’unga ke ‘ai ‘a Maui ko ha sīpinga ‘o e mateuteu mo e tu’umālie.”

Naʻe maʻu ʻe ʻĒmosi Lonokailua-Heueti ʻa e fatongia ʻo e pule ʻo e MEMA ʻi Sanuali 2024; hili ha taimi nounou mei ai, naʻá ne kole ke fakahoko ha Lipooti Hili ʻa e Ngāue ki he vela ʻo e vaotā ʻi Maui ʻi he 2023 ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi mālohinga mo e ngaahi vaivaiʻanga ʻi he puleʻanga kimuʻa ʻa e MEMA.  

Na’e fakatahataha’i ‘a e lipooti ‘e he AC Disaster Consulting, ‘i he fengaue’aki mo e Emergent Global Solutions, ‘o makatu’unga ‘i he ngaahi ‘initaviu ‘e 40 tupu, ngaahi vakai’i ‘o e ngaahi tohi kehekehe pea mo ha fakataha hili ‘a e ngaue ‘a e ngaahi potungaue.

Ko e vakai'i 'oku fakatefito ia 'i he tali vave mo e ngaahi feinga ke fakalelei'i 'a e ngaahi me'a na'e hoko 'a e pule'anga kimu'a 'o e MEMA mo e Senitā Ngaue Fakavavevave 'a e Vahefonua (EOC) mei 'Aokosi 7-11, 2023.

“ʻI hono fakatahaʻi ʻo e ngaahi ʻilo mei he ngaahi feinga ko ʻení, kuo mau fakatupulaki ai ha mahino fakalūkufua, ʻoku fakatefito ʻi he fakamatalá ʻo e fakahoko ʻo e tali fakavavevave ʻa e Vahefonuá,” ko e lau ia ʻa ʻElika Bornemann, ko e Tokoni Palesiteni ʻo e Palani mo e Fakasiʻisiʻi ʻo e Fakatuʻutāmakí ʻi he AC Disaster Consulting. “ʻOku fakahaaʻi ʻe he Fakatotolo Hili ʻo e Ngāué ʻa e ngaahi mālohinga mahuʻingá, ʻiloʻi ʻa e ngaahi feituʻu ke fakaleleiʻí pea ʻoatu ha ngaahi fokotuʻu ʻe lava ke ngāueʻi ke fakalahi ʻaki ʻa e ngaahi feinga puleʻi fakavavevavé ʻi he Vahefonua Mauí kotoa.”

Ko e Lipooti Hili ‘a e Ngaue ‘a e MEMA ‘oku ne ‘ufi’ufi ‘a e ngaahi Me’a Mahu’inga ‘e valu pe ngaahi feitu’u ke fakalelei’i, fakataha mo e ngaahi fokotu’u. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga naʻe maʻú ʻoku kau ai ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

• Fakahinohino Fakahoko Ngaue: Fakamamafa’i ‘a e fiema’u ke ‘ilo’i ‘a e ngaahi fatongia, ngaahi fatongia mo e ngaahi ngaue kuo fakapapau’i mahino ‘i he pule’anga kotoa ‘o e Vahefonua lolotonga ‘a e ngaahi me’a fakatu’utamaki, pea ke fokotu’u ha ngaahi founga ngaue ‘oku ola lelei ki hono fakahoko ‘o e ngaahi palani fakatu’utamaki.

• Ko e kau ngaue i he MEMA: Fakaha mai a e fiema u ke fakamālohia a e malava o e MEMA aki hono fakalahi a e ngaahi tu unga o e kau ngaue ke fakapapau i oku ola lelei a e ngaahi polokalama pule i fakavavevave mo e ngaahi ngaue a e EOC.

• Ngaahi Founga Palani Kuo Tomu’a Fakamahino’i: ‘Oku ne ‘ilo’i ‘a e fiema’u ke fakahoko ha founga palani ‘oku fokotu’utu’u lelei mo fakakau mai ‘a e komiuniti kotoa, ‘o fakapapau’i ‘oku fanongoa ‘a e ngaahi le’o kotoa pe pea ‘oku fakalelei’i ‘a e ngaahi ava ‘e ala hoko ‘i he mateuteu, tali mo e fakaakeake.

• Fetu'utaki mo e Tufaki'anga Fakamatala: Fakamamafa'i 'a e fie ma'u ke fakalelei'i 'a e fetu'utaki, fakalahi 'a e redundancy 'i he ngaahi sisitemi fakatokanga ki he fekau taimi totonu 'a e kakai mo e fakaivia 'a e 'ilo ki he tu'unga lolotonga 'a e ngaahi me'a 'oku hoko.  

Ko e ngaahi me’a na’e ma’u ‘oku tatau ia mo e ngaahi fakalelei lahi mo e ngaahi fakalelei fakangaue na’e ‘osi fakahoko ‘e he Pule fo’ou ko Lonokailua-Hewett. Na’e faka’ilonga’i ‘e he pule ‘a e ngaahi liliu lahi ki he fokotu’utu’u mo e ngaahi ngaue ‘a e MEMA ‘a ia na’a ne fakahoko talu mei he’ene ma’u ‘a e lakanga taki, ‘o kau ai ‘a e ngaahi tafa’aki ko ‘eni.

Fakalahi 'o e Kau Ngaue : Ko e toe fokotu'utu'u 'o e MEMA 'i he 2024 na'e fakalahi 'a e kau ngaue mei he hiva ki he lakanga 'e 22, pea hokohoko atu hono fakahoko 'o e ngaahi ngaue ki ha ngaahi fatongia kehe. ‘Oku lolotonga ngaue foki ‘a e potungaue ke langa ha Reserve Corps ke ne ‘omai ‘a e ivi ‘o e surge. Ko e kau ngaue ‘a e MEMA ‘oku kau ki ai ‘a e kakai fakafo’ituitui ‘oku nau taukei ‘i he Tali Fakavavevave mo e Fakatamaki, ‘oku fili koe’uhi ko ‘enau malava ke ngaue lelei fakataha. ‘Oku kau ‘a e kau ngāue takitaha ‘i he ako hokohoko ‘oku fakafe‘unga‘i ki honau fatongia paú.

Fakalelei’i ‘o e Fetu’utaki : Kuo fokotu’u ‘e he MEMA ha vahenga Fakamatala Fakapule’anga ‘oku fakataumu’a, fakangāue’i ha ‘Ofisa Fakamatala Fakapule’anga taimi kakato, pea ‘oku ne fakahoko ha ngāue ki ha ongo Mataotao ‘i he Fakamatala mo e Ako. ‘Ikai ngata ai, ‘oku lolotonga fa’u ‘e he MEMA ha ngaahi palani fetu’utaki fo’ou, kau ai ha Palani Fetu’utaki ki he Fakamatala ki he Kakai mo e Faingata’a’ia, ke fakalelei’i ‘a e tafe ‘a e fakamatala mo e fengaue’aki lolotonga ‘a e ngaahi me’a fakatu’upakē.

Fakalahi ‘o e Ako mo e Ngaahi Fakahokohoko : Kuo fakahoko ‘e he MEMA ha ngaahi polokalama ako lahi ma’ae kau ngaue mo e ngaahi hoa ngaue ‘i he komiuniti, kau ai ‘a e ngaahi palani ako ta’u lahi, mo e ngaahi fakahokohoko fakamotu’alea ‘i he tepile mo e fakatamaki kakato.

'Inivesi 'i he Tekinolosia : Kuo 'inivesi 'a e MEMA 'i he ngaahi tekinolosia fo'ou, hange ko e ngaahi me'a-faka'ata 'atamai, ngaahi tu'unga 'o e 'ea mo e ngaahi sisitemi fakatata 'o e fetukutuku, 'a ia 'oku fakalahi 'a e 'ilo ki he tu'unga mo e fehokotaki.

• Fekau’aki mo e Kakai : Kuo fakamu’omu’a ha feinga fakatahataha ke fakakau ‘a e komiuniti ‘i he mateuteu, tali mo e fakaakeake, ‘o fakalelei’i ‘a e fengaue’aki fakalukufua ‘a e ngaue mo hono pule’i ‘o e ngaahi ma’u’anga tokoni.

Na’e tuku atu ha Kole Fokotu’u ‘i ‘Epeleli 2024 ‘o kumi ha ‘analaiso fakataumu’a, ‘a e paati hono tolu ‘o e ngaahi feinga mo e fakahoko ngaue ‘a e MEMA lolotonga ‘a e Vela ‘a e Vao ‘i Maui ‘i he 2023. Naʻe tokolahi ha kau konituleki naʻa nau fakahū mai ha ngaahi bid, pea naʻe fili ha konituleki ʻi Sune. Koeʻuhí ko ha ngaahi ʻuhinga kehekehe, naʻe mavahe ʻa e kautaha aleapaú ʻi ʻAokosi. Naʻe fili leva ʻa e AC Disaster ʻi he konga kimui ʻo e māhina ko iá ke nau fakahoko ʻa e lipooti ko ʻení. Na’e ma’u ‘a e ‘uluaki palani ‘o e Lipooti Hili ‘a e Ngaue ‘a e MEMA mei he AC Disaster ‘i Nōvema 2024, pea na’e fakahū atu ‘a e lipooti faka’osi ‘i Sanuali 2025.

Ki ha fakamatala fakalukufua fekau'aki mo e MEMA pea ke vakai'i 'a e Lipooti Hili 'a e Ngaue, 'a'ahi ki he https://mauicounty.gov/70/Potungaue-Pule'i-Fakavavevave .