Ko e fuofua Lipooti Sipinga 'o e 'Ea 'o e Komiuniti 'o e 'Atakai ma'a Lahaina, na'e tukuange mai 'e he Potungaue Mo'ui 'a Hawai'i (DOH), 'oku fakapapau'i 'a e tu'unga lelei 'o e 'ea 'o e 'atakai ki he vaha'a taimi 'o Sanuali 13 ki he 24, 2024.

“ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi olá ki he komiunitií ha fakapapau ʻoku ʻikai ke uesia lahi ʻe he ngaahi ngāue toʻo ʻo e veve ʻa e tuʻunga ʻo e ʻea ʻi he ʻātakaí,” ko e lau ia ʻa e Tokoni Talēkita ki he Moʻui Lelei ʻo e ʻĀtakaí ko Kathleen Ho. “Ko kinautolu na‘a nau kau ‘i he ngaahi feinga fakaakeaké kuo nau feinga lahi ke malu‘i ‘a e mo‘ui lelei ‘a e tokotaha kotoa pē ‘i he koló pea ke fakafoki mai ‘a e mo‘ui lelei ‘a e ‘ātakai takatakaí. ‘Oku fakalototo‘a ke sio ki he ola ‘o e ngaahi feinga ko iá ‘i he tu‘unga ‘o e ‘eá.”

Lolotonga e fuofua vaha'ataimi 'o e sipinga, na'e tanaki 'a e ngaahi sipinga 'o e 'ea mei he kau monitoa 'i he ngaahi feitu'u 'e fa:  

• Ako'anga Lotolotonga 'o Lahaina
• Ngaahi Fonua Tupuʻanga ʻo Leialiʻi Hauaiʻi
• Tu'u'anga Pamu Vai 'uli #4.
• Kalapu Tamaiki Tangata mo Fefine Lahaina

Na'e 'analaiso 'a e ngaahi sipinga ki he PM 10 (ngaahi me'a 'oku 'i ai ha diameter 'o e 0.01 milimita pe si'i hifo), 'asipesitosi, mo e ngaahi ukamea, kau ai 'a e 'enitimoni, 'aseniki, bariume, peliliume, katimiume, kolomiume, kopaleti, kopa, tata, manganese, molipiteniume, seleniume, nick. Ko e ola mei he ongo vaha'ataimi sivi na'e pehe ni:

• Na’e ‘ikai ke laka hake ‘i he ngaahi tu’unga sivi ki he PM 10 lolotonga ‘a e vaha’ataimi lipooti.
• Ko e ola kotoa ‘o e ‘asipesito na’e ‘i lalo ia ‘i he tu’unga sivi mo’ui ‘a e kakai ‘o e 0.0034 f/cc. Na'e 'ikai ha ngaahi ola 'o e sipinga 'o e asbestos 'i 'olunga 'i he fakangatangata 'o e 'ilo 'o e fale fakatotolo fakakemi, 'o fakahaa'i na'e 'ikai ke 'i ai ha ngaahi filo 'o e asbestos 'i he 'ea sipinga.
• Na’e ‘ilo ‘a e ngaahi tu’unga ‘e ni’ihi ‘o e ngaahi ukamea mamafa ‘oku fu’u ma’ulalo ‘aupito, ka ‘oku ‘i lalo kotoa ia ‘i he ngaahi tu’unga sivi mo’ui ‘a e kakai ‘o fakahaa’i ai ‘oku ‘ikai ke uesia ‘e he ngaahi ‘ilo ‘a e mo’ui ‘a e tangata.

Lomi'i heni ke vakai ki he lipooti 'o e fale fakatotolo fakakemi ki he 'aho 13-17 'o Sanuali.

Lomi'i heni ke vakai ki he lipooti 'o e fale fakatotolo fakakemi ki he 'aho 18-24 'o Sanuali.

‘Ikai ngata aí, kuo fokotu‘u ‘e he DOH mo e Potungāue Malu‘i ‘o e ‘Ātakaí ‘a ‘Ameliká ha ngaahi me‘a sivi ‘ea taimi mo‘oni ‘e 51 ‘i Lahaina mo Olowalu. 'Oku ma'u 'a e ngaahi fakamatala mei he ngaahi monitoa ko 'eni 'i he https://fire.airnow.gov/ . Ko e ngaahi monitoa taimi mo'oni ko 'eni 'oku nau fua 'a e PM 2.5, ko e ngaahi me'a 'oku 0.0025 milimita pea si'isi'i ange 'i he lahi ('oku liunga 30 nai 'a e si'isi'i ange 'i he diameter 'o ha fulufulu'i 'ulu 'o e tangata) 'e lava ke hoko ko ha konga 'o e efu, efu, kohu, mo e 'uli 'o e 'ea.

Ko e ngaahi me'a 'oku 'uli'i 'a e hoha'a, hange ko e ngaahi ukamea hange ko e lead pe arsenic, 'oku nau piki ki he ngaahi konga 'o e efuefu mo e efu 'oku si'isi'i 'o hange ko e PM 2.5. Koe'uhi ko 'eni, 'e lava ke faka'aonga'i 'a e siofi 'o e 'ea ki he PM 2.5 ko ha faka'ilonga 'o e 'i ai 'a e ngaahi me'a 'oku 'uli. Kapau 'oku 'ikai ke ma'olunga ange 'a e ngaahi fua 'o e PM 2.5 'i he ngaahi tu'unga angamaheni 'o e baseline, 'oku 'ikai lau 'a e 'ea 'oku fakatu'utamaki. 'E lava foki ke fakatatau 'a e lau 'o e PM 2.5 ma'olunga ki he 'ea 'o e me'alele, kohu 'o e chimney, tunu 'i tu'a/ifi 'o e me'akai, mo e ngaahi ngaue hange ko e ngaue 'i he loto'aa mo e 'akau chipping.

Hili e tukuange ongoongo ko 'eni, 'e tuku atu 'a e ngaahi lipooti fakauike ki he sipinga 'o e 'ea 'i Lahaina 'i he https://mo'ui lelei.hawaii.gov/mauiwildfires/ngaahi hoha'a-fakatu'utamaki-'o e 'atakai/ .

‘E hokohoko atu ‘a e siofi, sipinga, mo e sivi ‘a e tu’unga ‘o e ‘ea ‘i Lahaina mo Olowalu ‘i he lolotonga ‘o e ngaue to’o ‘o e veve ‘oku fakahoko ‘e he Kau ‘Enisinia ‘a e Kau Tau ‘a ‘Amelika (USACE) ke fakapapau’i ‘oku ‘ikai ke uesia lahi ‘e he ngaue ko ‘eni ‘a e tu’unga ‘o e ‘ea ‘i he feitu’u.