Ongoongo: Ko hono to'o 'o e ngaahi naunau fakatu'utamaki 'e fokotu'u ai 'a e makatu'unga ki he toe hū mai 'a Lahaina
ʻo ʻAokosi, 2023

Ko hono to'o 'o e ngaahi naunau fakatu'utamaki 'e fokotu'u ai 'a e makatu'unga ki he toe hū mai 'a Lahaina .

Fakamamafa'i 'e fakamu'omu'a 'e he Vahefonua Maui 'a e komiuniti – 'aki hono fua 'a e malu, anga fakafonua, 'atakai mo e ngaahi fie ma'u 'a e kakai – Na'e fakaha 'e he Pule Kolo Richard Bissen 'i he 'aho ni, 'Aokosi 29, 2023, 'a e liliu mei he konga kumi mo e fakaakeake 'i Lahaina ki he konga hoko 'o e pisinisi return mo e redent properties, 'a ia 'e fokotu'u 'a e groundsi mo e redent properties, 'a ia 'e fokotu'u 'a e groundsi return . ngaahi feitu‘u ngāué.

“ʻE poupouʻi ʻe he vahefonuá ʻa e mahuʻingaʻia ʻa hotau koló, ʻo fakamuʻomuʻa ʻa e malu, anga fakafonua mo e komiunitī. Pea te mau fakaʻuli fakalotofonua ʻa e ngaahi sitepu ko ʻení ʻi heʻemau laka ki muʻá,” ko e lea ia ʻa e Pule Kolo ko Bissen ʻi ha konifelenisi faka-nusipepa ʻi Wailuku mo e ngaahi hoa ngāue ʻa e siteití mo e fakafederal. “ʻOku teʻeki ke aʻusia ʻe ha taha ʻi homau siteití ʻa e lahi ʻo e fakatamaki ko ʻení mo e tuʻunga ʻo e meʻa fakamamahí, ko ia ai ʻi heʻemau fou atu aí, ʻoku hoko fakaʻaho ʻa e fetuʻutaki mo e ngaahi potungāue fakavahefonua, fakasiteiti mo fakafederal kotoa pē mo ʻeku timí.”

Na'e fakakakato 'a e to'o 'e he Potungaue Malu'i 'o e 'Atakai 'a 'Amelika (EPA) 'a e ngaahi naunau fakatu'utamaki mei he ngaahi koloa 'o e Upcountry 'i he faka'osinga 'o e uike.

ʻI he meimei ʻosi ʻa e feinga kumi mo fakaakeake ʻi Lahaina, ʻe kamata ʻa e ngāue ʻa e EPA ke toʻo mo liʻaki ʻa e ngaahi meʻa fakatuʻutāmaki ʻi he ngaahi ʻapí mei he ngaahi koloa naʻe uesia ʻe he vela ʻo e vaotā ʻi West Maui. Ko e konga hoko ko ‘ení ‘oku fakahoko ia ‘e he Potungāue Pule‘i Fakavavevave ‘a e Pule‘angá (FEMA), ‘o poupou‘i mei he Kau ‘Enisinia ‘a e Kau Tau ‘a ‘Ameliká.

‘E ‘ikai ke kamata ha to’o veve ta’e ‘i ai ha fakangofua tohi ‘a e tokotaha ‘oku ‘a’ana ‘a e koloa. ‘Oku lolotonga fa’u ha palani ki he kakai ‘o e fonua ke nau lava ‘o hū malu ki honau ngaahi koloa.

Naʻe pehē ʻe he pule fakatonutonu tali fakafederal ʻo e Potungāue Puleʻi Fakavavevavé, ko Lōpeti J. Fenitoni, ko e Siʻí, ko e maluʻí, fakataha mo e ngaahi ngofua mei he kau maʻu koloá mo e kau maʻu pisinisí, ʻoku mahuʻinga.

“ʻE ʻikai ke kamata ha toʻo taʻe maʻu ha ngofua ʻa e tokotaha ʻoku ʻaʻana ʻa e koloá,” ko ʻene leá ia. “Ki he kau nofo ‘oku uesia, kātaki ‘o ‘ilo, te mau ngāue fakataha mo kimoutolu.”

Naʻe toe fakalea ʻe he ʻeikitau ʻo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he Potungāue Maluʻi ʻo e ʻĀtakai ʻo ʻAmeliká, Steve Calanog, ʻa e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe he kau taki kehe ʻo e potungāue – ʻe fakaʻapaʻapaʻi ʻa e mahuʻinga fakafonua ʻo Lahaina ʻi he founga ngāué.

Naʻá ne pehē, “ʻOku mau ʻiloʻi ʻa e mahuʻinga fakafonua koloaʻia mo fakahisitōlia fuoloa ʻo Lahaina.” “ʻOku ʻi ai ʻemau kau mataotao fakafonua ʻe toko 25 ʻi heʻemau timí ke fakapapauʻi ʻoku mau hoko atu ʻi he fakaʻapaʻapa. ʻOku ʻi ai ʻemau timi ʻi he motú he taimí ni ʻoku toko 150 nai, ko e peseti ʻe 30 ʻo kinautolú ko e kau ngāue fakalotofonua ʻa ia kuo mau akoʻi ʻi he ngaahi fakamoʻoni hazmat tech.”

Ko e ngaue ki hono to’o ‘o e ngaahi me’a fakatu’utamaki ‘i ‘api mei Lahaina ‘e fakahoko ia ‘e he ngaahi timi ‘a e EPA ‘oku nau ngaue ‘i he ngaahi sone. ‘I he taimi ni, ‘oku fakangatangata pe ‘a e feitu’u ‘oku hoko ai ‘a e fakatamaki ki he kau ngaue kuo fakamafai’i pea ‘oku ‘ikai ha lisi ‘oku faka’ata ai ‘a e kakai ke nau foki ki he feitu’u ‘oku hoko ai ‘a e fakatamaki. ‘E kamata hono to’o ‘o e ngaahi veve mei he ngaahi koloa hili hono to’o ‘e he EPA ‘a e ngaahi naunau fakatu’utamaki ‘o e ngaahi ‘api mei he feitu’u ‘oku uesia.

Ko e ngaahi me’a fakatu’utamaki ‘i ‘api ‘oku to’o ‘oku kau ki ai ‘a e ngaahi vali, ngaahi me’a fakama’a, ngaahi me’a fakamolū mo e ngaahi lolo. 'E to'o foki 'a e lolo mei he ngaahi silini mo e ngaahi tangike 'oku pressurized. 'E 'i ai ha tokotaha ngaue 'uhila 'a e EPA 'i he feitu'u ke fale'i 'a e ngaahi timi 'o e mala'e 'i he malu 'o e de-energizing mo hono to'o 'o e 'api "pangike malohi" 'o e ngaahi maa'imoa. Hili hono to'o, 'e fakafolau atu 'a e naunau fakatu'utamaki ki he Fonua Lahi 'o 'Amelika 'a ia 'e li'aki totonu ai.

Lolotonga hono fakahoko ‘o e ngāue ko ‘ení, ‘e siofi ‘e he EPA ‘a e ‘eá ki he ngaahi momo‘i me‘a iiki ‘o e efuefu (“me‘a ‘oku si‘isi‘i”). 'E lisi 'a e ngaahi monitoa 'o e 'ea 'i he uepisaiti 'a e EPA 'o e Air Now. Hili hono to'o 'o e ngaahi me'a fakatu'utamaki 'i 'api, 'e lava ke mist 'e he EPA ha fakapipiki lelei 'oku ui ko e “Soiltac” 'i he efu 'i he koloa. ‘E ta‘ofi ai ‘a e efu mei he‘ene puhi‘i ‘a e koloá pea fakangatangata ai ‘a e tafe ‘a e vaí. 'Oku 'ikai kona 'a e fakapipiki pea 'oku biodegradable.

“Ko e sitepu kotoa pē ʻoku mau fai ki muʻá ko ha sitepu ia ʻoku ʻi ai hono taumuʻa, taumuʻa, mo e ongoʻingofua,” ko e lau ia ʻa Darryl Oliveira, ko e pule fakataimi ʻo e Potungāue Puleʻi Fakavavevave ʻo Mauí. “ʻOku mau ui ʻa e konga hili ʻa e konga toʻo ʻo e ngaahi meʻa fakatuʻutāmakí, ko e konga “Foki ki Lahaina”. ʻOku mau fie maʻu moʻoni ke fakamamafaʻi ʻoku mau fie fakafoki mai ʻa e kakaí ki ʻapi.”

Ki ha fakamatala ki he ngaahi feinga fakaakeake ʻi Maui, kātaki ʻo ʻaʻahi ki he Uepisaiti ʻa e Vahefonua Maui pe ko e uepisaiti ʻa e Maui Nui Strong.

Ki ha fakamatala ki he EPA kamata to'o 'a e ngaahi naunau fakatu'utamaki he 'aho ni, 'a'ahi ki he tukuange ongoongo 'a e EPA.

ʻE lava ke maʻu ʻa e vitiō kakato ʻo e konifelenisi faka-nusipepa ʻo e ʻaho Tūsité ʻi he peesi Facebook ʻa e Vahefonua Mauí.

Senitā Ngofua Fakaakeake ʻa e Vahefonua Mauí

Ko ha maʻuʻanga tokoni mahuʻinga kiate kinautolu ʻoku nau fekumi ke toe langa ʻi he ngaahi feituʻu naʻe uesia ʻe he velá ʻi Lahaina mo Kula ʻi heʻenau folau ʻi he founga fakangofuá mo fai ʻa e sitepu hokó ki he foki ki ʻapí.

Senitā Ngāue Fakavahefonua ʻo Mauí
110 Hala ʻAlaihi, Suite 207

Monite ki he Falaite: 8 pongipongi ki he 4 efiafi

Ongoongo Kehe

Ma'u Poupou