Kuo tukuange mai ‘e he Potungāue Mo’ui (DOH) ‘a e ngaahi me’a na’e ma’u mei he sivi ‘o e lead na’e fakahoko ‘i ha ngaahi fakataha fakakomiuniti ‘i he vaha’a ‘o Tīsema 2023 mo Fepueli 2024, ‘i he lotolotonga ‘o e kakai na’e uesia ‘e he vela ‘o e vaotā ‘i Maui. Naʻe fengāueʻaki ʻa e Kautaha Neesi Moʻui Lelei ʻa e Kakai ʻo e DOH mo e Kautaha ʻa e Ngaahi Pēpē Moʻui Lelei ʻa e Ngaahi Faʻē Moʻui Lelei ʻo Hauaiʻí (HMHB) ʻi he poloseki ko ʻení. Lolotonga e efuefu 'o e afi vao 'oku 'i ai 'a e ngaahi me'a mahu'inga 'o e tata, 'Oku 'ikai ke fakahaa'i 'e he ngaahi ola 'o e sivi 'a e fakamo'oni 'o e mafola 'a e tangata ki he ngaahi kona 'i he efuefu.

“Neongo ʻoku fakatupu maumau ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e vela ʻo e vaotā ʻi he ʻaho 8 ʻo ʻAokosí ki he koló, ʻoku fakafiemālie ke ʻiloʻi ʻoku ʻikai ke fakahaaʻi ʻe he kakai ʻi he koló ʻa e tuʻunga maʻolunga ʻo e ʻuli ʻi he totó,” ko e lau ia ʻa e Talēkita Moʻui ʻa e Siteití, Toketā Kenneth Fink. “Makatu‘unga ‘i he ngaahi ola ko eni ‘oku ‘i ai ‘a e lētí ko ha faka‘ilonga ‘o e faka‘ali‘alí, ‘oku ‘ikai ke mau ‘amanekina ke ma‘u ‘a e ngaahi uesia ki he mo‘ui leleí ‘oku fakatupunga ‘e he ngaahi kona ‘i he efuefu ‘o e vela ‘o e vaotaá.”

Puipuitu'a

Ko e lead ko e taha ia ʻo e ngaahi ukamea mamafa ʻoku hohaʻa ki ai ʻoku maʻu ʻi he ngaahi meʻa mahuʻinga ʻi he efu mei he ngaahi vela ʻi ʻAokosi 2023 ʻi Maui. Ko e faka'ali'ali lahi 'o e tata 'oku kona ki he tangata, pea 'oku fokotu'u atu 'a e sivi tata angamaheni ki he kakai 'oku 'i he tu'unga fakatu'utamaki lahi . Makehe mei he efuefu ‘o e vela vaotaá, ‘e lava ke kau ai ‘a e ngaahi ma‘u‘anga tokoni ‘o e ‘asi ‘a e lētí ‘a e vali ‘oku makatu‘unga ‘i he lētí, ngaahi koloa fakatau, mo e ngaahi ‘ātakai ngāue pau mo e ngaahi me‘a manakoá.

Kuo fokotuʻu ʻe he Senitā ki hono Puleʻi ʻo e Ngaahi Mahakí ʻi ʻAmeliká (CDC) ha Mahuʻinga Fakafekauʻaki ʻo e Lead ʻi he Totó (BLRV) ʻo e 3.5 maikolokalami ki he tesilita (μg/dL) ke ʻiloʻi ʻaki ʻa e fānau ʻoku ʻi ai ʻenau lead ʻi he totó (BLL) ʻoku maʻolunga ange ia ʻi he tuʻunga ʻo e tokolahi taha ʻo e fānaú. Ki he kakai lalahi, 'oku fakapapau'i ' e he polokalama 'a e CDC 'o e Toto 'o e Kakai Lalahi 'o e Epidemiology mo e Vakai'i 'a e BLL 'o e 5 μg/dL pe lahi ange 'oku fie ma'u ke vakai'i.

Koe‘uhi ‘oku to‘o māmālie atu ‘a e lētí mei he sinó, ‘oku toe ‘aonga foki ‘a e sivi ‘o e lētí ko ha faka‘ilonga ki he malava ke hoko ‘o ‘asi ki he efuefu ‘o e vela ‘o e vaotaá. Ko ha BLL ma'olunga 'e lava pe 'ikai tupu mei he 'asi 'a e efuefu 'o e vela 'o e vao, he 'e lava ke 'i ai ha ngaahi ma'u'anga tokoni kehe 'o e 'atakai. Kae kehe, ko e BLL anga-mahení pe ‘i lalo ‘i he anga-mahení ‘okú ne ‘omai ‘a e fakapapau‘i ‘oku ‘ikai ke hoko ha faka‘ali‘ali lahi ki he efuefu.  

Ki he poloseki ko 'eni, na'e laka hake 'i he kakai 'e toko 550 na'e sivi'i 'a e 'asi 'a e tata 'e he kau neesi mo'ui lelei 'a e kakai 'o e DOH mo e kau ngaue 'a e HMHB 'i he ngaahi me'a 'e 15 'a e komiuniti, kau ai 'a e ngaahi fakataha 'a e komiuniti 'o Kula mo Lahaina, ko ha me'a 'o e sivi 'o e taki 'a e DOH 'i he 'Apiako Ma'ulalo 'o e Pilinisesi Nāhiʻenaena, 'Univesiti 'o Hawai'i 'o e tali 'a e Maui Wildfire events a Naʻe makatuʻunga ʻa e siví ʻi ha sipinga toto naʻe toʻo mei ha tuhu-ʻakau pea siviʻi ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi mīsini Meridian Bioscience LeadCare II. Lolotonga 'oku faingofua ange ke fakahoko 'a e founga ko 'eni, 'oku fekau'aki ia mo ha tu'unga ma'olunga 'o e ngaahi ola loi-lelei, ko ia kapau na'e fakahaa'i 'e he ola 'o e sivi ha BLL 'o e 3.3 ug/dL pe lahi ange, na'e fakalotolahi'i 'a e kau ma'u fakataha ke ma'u ha sivi hono ua 'o faka'aonga'i ha sipinga toto totonu ange, ka 'oku lahi ange 'a e intrusive, venous confirmation ki he.

Ngaahi ola

Naʻe siviʻi ʻa e kakai ʻo West Maui ʻe toko 557 fakakātoa ki he lead. 'Iate kinautolu, 27 (4.8%) na'e 'i ai 'a e ngaahi fakatotolo 'o e tata 'i he 3.3 ug/dL pe lahi ange 'o faka'aonga'i 'a e founga sivi 'o e LeadCare II. Mei he kakai ʻe toko 27 naʻe ʻi ai ʻenau sivi sivi ʻoku nau maʻu ʻa e mahakí, naʻe maʻu ʻe he toko 20 ʻa e ngaahi sivi veini fakapapau ʻoku fokotuʻu maí, ko e toko 15 ʻo kinautolú naʻe ʻikai ke ʻiloʻi kimui ange ʻoku ʻi ai haʻanau BLL maʻolunga pea naʻe fakapapauʻi ʻoku nau maʻu ha sivi sivi ʻoku ʻi ai ʻenau mahakí ʻoku loi. Ko e toko 5 na'e ma'u 'oku nau fakapapau'i 'a e ngaahi 'ilo 'o e tata na'e 'i ai 'a e ngaahi tu'unga mei he 2.1 ki he 5 ug/dL. Ko e ngaahi ma'u'anga tokoni kehe 'e lava ke hoko ki he 5 ko 'eni 'oku 'ikai ke 'ilo'i. Fakatatau ki he founga 'oku factored ai 'a e ngaahi sivi sivi lelei 'o 'ikai ha ngaahi sivi venous fakapapau'i, fakapapau'i 'a e ngaahi tu'unga 'o e 'ilo'i 'o e taki 'i he tokolahi ko 'eni na'e mei he 0.9% ki he 2.2%, 'uhinga na'e 'ikai ke 'ilo'i ha tu'unga taki ma'olunga 'i he 97.8% -99.1% 'o kinautolu 'oku malava ke screened efuefu expo.

Ko e ma'ulalo 'aupito 'a e mafola 'o e elevated lead, fakataha mo e ma'ulalo 'o e toto 'o e lead na'e 'ilo'i, 'oku ne 'omi ha tu'unga ma'olunga 'o e fakapapau'i 'i ha tu'unga 'o e tokolahi 'o e kakai na'e 'ikai ke iku 'a e ngaahi vela 'o e vao 'o Maui ki ha faka'ali'ali fakafaito'o mahu'inga ki he ngaahi me'a 'oku 'uli 'i he efuefu. Makatu'unga 'i he ngaahi me'a ko 'eni na'e ma'u, 'oku 'ikai fokotu'u atu ke sivi'i 'a e kakai lahi 'oku malava ke nau ma'u 'a e efuefu 'o e vela 'o e vao ki he ngaahi kona na'e 'ilo'i 'i he efuefu.

‘I he fekau‘aki mo e lētí tautefito, ‘e faka‘auha māmālie ia ‘e he sinó kapau ‘e faka‘ehi‘ehi mei he hokohoko atu ‘a e faka‘ali‘alí.

Ki he ngaahi kulupu ‘oku tautefito ‘enau ‘i he tu‘unga fakatu‘utāmaki ‘o e ngaahi nunu‘a fakatu‘utāmaki ‘o e lētí, hangē ko e kakai fefine feitamá mo e fānaú, ‘oku fokotu‘u atu ke alea‘i ‘a e sivi ‘o e lētí mo ha tokotaha ngāue ki he mo‘uí ‘i ha ‘a‘ahi anga-maheni.

'E lava ke ma'u ha fakamatala lahi ange ki he ako ko 'eni 'i he Lipooti Sivi 'o e Kau Taki 'a e DOH - Me 2024 .