‘Oku kamata ‘i he ‘aho 12 ‘o Sepitema, 2023, ‘a hono fakahā ‘e he Potungāue Vai kuo fakatonutonu ‘a e Fakahinohino ki he Vai Ta’emalu ki he Kula ‘i ‘Olunga ke to’o ‘a e Sone 1 mei he feitu’u ‘oku uesia . Kuo fakapapau'i 'oku malu 'a e ngaahi 'api mo e ngaahi fale 'oku 'oatu 'a e vai 'i he Sone 1 ke ngaue'aki ta'e fakangatangata. Ke fakapapauʻi pe ʻoku ʻi ha sone pau ho tuʻasilá, kātaki ʻo vakai ki he mape fetuʻutaki ʻi he fehokotakiʻanga ko ʻení: Mape Sone .

Ko e mape fetu’utaki kuo vahevahe ia ki he ngaahi sone ‘e nima (5) ki he Kula ‘i ‘Olunga. Ko e Sone 1 'oku lanumata he taimi ni . Kapau ‘oku ‘i he feitu‘u lanu mata ho tu‘asilá, ‘oku ‘ikai ke toe ngāue‘aki ‘a e Fakahinohino ki he Vai Ta‘emalu (UWA).

Ko e Sone 2 ki he Sone 5 'oku kei 'i he malumalu ia 'o e UWA . Na’e tuku atu ‘a e fale’i ‘i he ‘aho 11 ‘o ‘Aokosi 2023, ko ha fakatokanga koe’uhi ko e ngaahi uesia ta’e’iloa ‘o e vela ‘o e vao ‘i he feitu’u ni.

Ko e tu'utu'uni ke fakatonutonu 'a e fale'i 'aki hono to'o 'a e Sone 1 mei he feitu'u na'e uesia na'e makatu'unga ia 'i he ngaahi laine fakamo'oni lahi :

Fakangofua 'o e Palani 'Analaiso 'o e Sipinga/Saati Tafe 'o e Tu'utu'uni

Ko e mahino ki he tafe ‘a e vai ‘i he sisitemi pea mo e ngaahi feitu’u na’e uesia ‘e he afi na’e tokoni lahi ia ki hono fakapapau’i ‘a e feitu’u ke ‘ave ai ‘a e ngaahi sipinga ‘o e tu’unga ‘o e vai. Ko e palani sipinga mo e saati ‘o e tafe ‘a e tu’utu’uni ‘oku ne ‘omai ‘a e fa’unga mo e polokalama ki hono fakalelei’i ‘o e ngaahi UWA ki he Sone 1 pea mo e ngaahi sone ‘i he kaha’u; naʻe fakatou faʻu ʻi he fengāueʻaki mo e Potungāue Moʻui ʻa e Siteiti ʻo Hauaiʻí (DOH), mo e Potungāue Maluʻi ʻo e ʻĀtakaí (EPA). ‘E lava ke fakatonutonu ‘a e Palani ‘Analaiso ‘o e Sipinga mo e Saati ‘o e Tafe ‘a e Tu’utu’uni ‘o fakatatau ki he ngaahi fakamo’oni, pea ‘e fakatou ‘oatu ia ki he kakai.

Sipinga/Sivi 'o e Tu'unga Lelei 'o e Vai

Na’e fakahoko ‘e he Water Quality Laboratory ‘a e ngaahi takai lahi ‘o e sipinga/sivi ‘o e vai ‘i ha ngaahi feitu’u lahi ‘i he kotoa ‘o e sisitemi vai ‘o Kula ‘i ‘Olunga. Ko e ola 'o e sivi mei he ngaahi sipinga ko ia na'e lipooti 'oku 'ikai lava ke 'ilo'i. 'I hono sivi'i 'o e Volatile Organic Compounds (VOCs), na'e 'oatu 'a e ngaahi fakakaukau fekau'aki mo e ngaahi vaha'a taimi 'e lava ke stagnation 'o e VOCs ke fakapapau'i pe 'oku 'i ai ha taha 'i he sisitemi 'e 'ilo'i kinautolu. Neongo na'e 'ilo'i 'a e tata 'i he ngaahi hydrants 'o e afi 'i he tafa'aki 'o e sisitemi hili 'a e 'uluaki to'o 'o e ngaahi sipinga, na'e iku 'a e ngaahi sipinga 'o e flush kimui ange ki he 'ikai ha ngaahi tu'unga 'o e tata 'i 'olunga 'i he tu'unga ngaue fakafederal. 'E lava ke vakai ki he ngaahi feitu'u sipinga kotoa pe mo e ola 'o e sivi 'i he mape GIS/Sone 'i he fehokotaki'anga ko 'eni: Mape Sone .

Fakamavahe'i 'o e Sisitemi vave

Na’e fakamavahe’i ‘a e ngaahi ‘api/fale na’e maumau’i/maumau’i ‘e he afi (closed off valves), pea to’o ‘enau ngaahi mita vai, ke fakapapau’i ‘oku si’isi’i ‘a e malava ke ‘uli’i.

Ngaahi Haitoloki Vai

‘I hono fakakaukau’i ‘a e tisaini ‘o e sisitemi, ma’olunga, fisiki ‘o e ngaahi me’a faka’ata ‘o e vai pea mo e ngaahi fakamo’oni na’e ‘omai ‘i he taimi ko ‘eni, na’e fakapapau’i ai na’e fakamavahe’i ‘a e sone mei he ngaahi feitu’u na’e uesia ‘i loto ‘i he sisitemi pea ‘oku falala ‘a e Potungaue ki he’ene tu’utu’uni ke fakatonutonu ‘a e Fakatonutonu ki he Vai Ta’emalu ki he Sone 1 ‘i ‘Olunga Kula. Naʻe toe fakakaukauʻi foki ʻe he tuʻutuʻuní kapau ʻe mole ʻa e mīsini ʻo e vaí ʻi ha ngaahi feituʻu pau.

Fepōtalanoaʻaki Maʻu pē

Na'e fakataha ma'u pe 'a e Potungaue Vai mo e Potungaue Pule'i Fakavavevave 'a e Pule'anga (FEMA), Potungaue Malu'i 'o e 'Atakai (EPA), Potungaue Mo'ui 'a e Siteiti 'o Hawaii (DOH) mo e kau mataotao kuo nau a'usia 'a e ngaahi vela 'o e vao mo e ngaahi tafa'aki fakaakeake 'oku kau ki ai fekau'aki mo e ngaahi sisitemi vai pea 'oku nau poupou ki he tu'utu'uni ke fakatonutonu 'a e.

Ko e hā ʻa e Ngaahi Sitepu Hokó?

Mo kinautolu 'i he Sone 1 .

‘Oku fakamahino mai ‘e he fakamo’oni na’e ‘ikai ke uesia ‘e he ngaahi me’a ‘uli fekau’aki mo e afi ‘a e Sone Kula ‘i ‘Olunga 1 ka ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi hoha’a fekau’aki mo e vai ‘e ala tu’u ‘i loto ‘i he ngaahi ‘api mo e ngaahi fale lolotonga ‘a e uesia ‘a e fale’i ki he sone. Ke fakalelei’i ‘a e ngaahi hoha’a ko ‘eni, ‘oku fokotu’u atu ‘e he Potungaue Vai ke fufulu ‘e he kau kasitomaa ‘enau ngaahi laine ‘o ‘ikai toe si’i hifo he miniti ‘e 10. Ko e taumu'a 'o e fufulu ke to'o ha vai 'oku tu'u 'i he ngaahi palama mo e ngaahi paipa koe'uhi ko e 'ikai ke ngaue'aki pea fetongi 'aki 'a e vai fo'ou.

Ko e fufulu 'oku kau ki ai hono fakaava 'o e ngaahi valve mo e ngaahi paipa pea tuku ke tafe 'a e vai mei he ngaahi paipa takitaha 'o 'ikai si'i hifo he miniti 'e 10 ke to'o ha toenga vai 'oku tu'u mei he ngaahi paipa 'i loto mo e/pe ngaahi 'aofi.

Ko e taimi pē ‘oku ‘osi ai ‘a e fufulu, ‘oua ‘e manavasi‘i kapau ‘oku ‘omai ‘e he vaí ha fōtunga ‘ao‘aofia, pe hu‘akau, ‘oku fakanatula eni. Ko e ‘ao‘aofiá ‘oku tupu ia mei he fanga ki‘i pupula ‘ea ‘i he vaí. Hangē ko ha fa‘ahinga pupuha pē, ‘oku ‘alu hake ‘a e ‘eá ki he tumutumu ‘o e vaí pea ‘alu atu ki he ‘eá, ‘o fakama‘a ai ‘a e vaí.

Kiate kinautolu 'i he Sone 2 'o a'u ki he Sone 5:

'OUA 'E INU-'OUA 'E FAKAVAKA HO'O VAI

Ko e ta‘e muimui ki he fale‘i ko ení ‘e lava ke iku ia ki he mahaki.

Koe’uhi ko e vela ‘a e vao ‘i Kula ‘Olunga, na’e faka’auha ai ‘e he vela ‘a e ngaahi langa ‘e ni’ihi ‘i he sisitemi vai ‘o Kula ‘Olunga, pea na’e mole ‘a e mīsini ‘i he ngaahi feitu’u ‘e ni’ihi ‘i he sisitemi vai. Ko e ngaahi tu‘unga ko ení na‘e fakatupunga nai ai ‘a e ngaahi me‘a ‘uli fakatu‘utāmaki, kau ai ‘a e penisini mo e ngaahi kemikale faka‘ōkani kehe ‘oku ‘ikai ke leleí (VOCs), ke hū ki he sisitemi vaí. Ko e fakatokanga, 'oku fale'i atu 'e he Potungaue Mo'ui 'a e Siteiti 'o Hawaii, pea mo e Potungaue Vai 'a e Vahefonua Maui ki he kakai 'o e feitu'u 'oku uesia ke 'OUA 'E NGAUE'AKI 'A E VAI 'O E PAI KI HE INU MO E KUKI KAE 'OUA KI HA TOE FAKATOKANGA.

‘Ikai ngata aí, ‘oku fale‘i atu ‘a e kakai ‘o e koló ke nau:

• Fakangatangata hono ngaue'aki 'o e vai vela .
• Fakangatangata e taimi kaukau/kaukau (ngaue'aki 'a e vai mafana mo e feitu'u 'oku 'ea)
• Faka'aonga'i ha me'a fufulu ipu ke fufulu 'aki 'a e ipu pea faka'aonga'i 'a e 'ea momoko 'o e fokotu'utu'u .
• Fufulu e ngaahi kofú ʻi ha vai momoko .
• Faka‘ehi‘ehi mei hono ngāue‘aki ‘a e ngaahi me‘a fakamāfana kofú (fō māfana ‘i tu‘a)
• 'Oua 'e kaukau .
• 'Oua 'e ngaue'aki 'a e ngaahi kaukau vela pe kaukau tahi .
• 'Oua 'e ngaue'aki 'a e 'aisi mei he ngaahi me'a ngaohi 'aisi 'otometiki .
• Ngāue‘aki ‘a e ‘ea totonú ‘i hono ngāue‘aki ‘a e vaí ‘i loto fale .

Ko e hā ʻoku totonu ke u faí?

‘OUA ‘E INU HO’O VAI PAIPA – NGAUE’AKI PE ‘A E VAI ‘OKU ‘I HE FONUA. ‘Oku totonu ke ngāue‘aki ‘a e vai ‘i he hina ki he inu kotoa pē (kau ai ‘a e fomula pēpē mo e suú), fufulu nifó, mo hono ngaohi ‘o e ‘aisí mo e teuteu‘i ‘o e me‘akaí kae ‘oua kuo toe fakahā mai .

'OUA KE KE FEINGA'I PE 'E KOE 'A E VAI. Ko hono fakavela, faka‘aisi, sivi‘i, tānaki atu ‘a e kololini pe ngaahi me‘a faka‘auha mahaki kehe, pe tuku ke tu‘u ‘a e vaí ‘e ‘ikai ke ne ‘ai ‘a e vaí ke malu.

‘Oku ma’u ‘a e vai inu ‘i he ngaahi feitu’u ko ‘eni: Hala Copp, ‘Apiako Kula ofi ki he falekai, Senitā Fakakomiuniti ‘o Kula, Loki Kula, Pa’ake Laise, Falekoloa Ching, mo e Falekoloa Ranch ‘a Ulupalakua.

Kataki 'o 'omi ha puha vai ma'a (5-kaloni lahi taha).        

'E 'OATU 'A E NGAAHI FAKAFO'OU KI HE FALE'I KO 'ENI 'O MAKATU'UNGA 'I HE OLA 'O E MONITORING .