Kuo fakahoko ha ngaahi ngāue lahi ke poupouʻi ʻa e toe hū ki he ngaahi feituʻu naʻe uesia ʻe he fakatamakí. ʻOku ʻomi ʻe he fakamatala ko ʻení ha ngaahi fakaikiiki ki he tuʻunga lolotonga ʻo e ngaahi feinga ko iá.

Ngaahi Sivi Malu 'o e Fa'unga

Ko hono sivi’i ‘o e maumau ‘o e ngaahi langa mo e ngaahi hoha’a ki he malu hili ha fakatamaki fakaenatula ko ha sitepu mahu’inga ia ‘i he ngaahi tu’unga kamata ‘o e fakaakeake. Ko e ngaahi Sivi Malu ‘o e Ngaahi Fale ‘oku ne faka’ata ‘a e kakai ke nau toe nofo ‘i he ngaahi ‘api mo e ngaahi pisinisi malu pea ta’ofi ‘a e kakai mei he’enau hū ki he ngaahi fale ‘oku ‘ikai malu.

Kuo fakahoko ʻe ha timi ʻo e kau mataotao kuo fakamoʻoniʻi ha ngaahi sivi malu ʻo e ngaahi langa ki he ngaahi langa kotoa pē ʻi loto ʻi he feituʻu ʻoku uesia ʻe he afí, pea kuo fakapipiki ha ngaahi fakaʻilonga lanu mata, pe lanumata, kulokula, pe kulokula, ki he ngaahi ʻapi takitaha. ʻOku feʻunga ʻa e ngaahi fakaʻilonga mo e tuʻunga malu ʻo e faʻunga.  

Ko e mape fetu'utaki 'i lalo 'oku ne faka'ata 'a e kau faka'aonga'i ke nau vakai ki he ola 'o e ngaahi Sivi Malu 'o e Fa'unga 'aki hono fakahu 'a e tu'asila 'o 'enau koloa ki he pa kumi 'o e mape.

(Fakatokangaʻi ange: Naʻe ʻikai ke ʻai ha ngaahi palakati kulokula ʻi he ngaahi pāsela naʻe mole ʻaupito, ka ʻe fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi pāsela ko iá ʻaki ha toti kulokula ʻi he mape fetuʻutakí.)

MAHU'INGA: Ko e ngaahi Sivi Malu 'o e Fa'unga 'oku nau sivi'i pe 'a e malu 'o e fa'unga 'o ha fale. Neongo ‘e lava ke ‘i ai ha faka‘ilonga lanu mata pe kulokula ‘i ha fale, ‘e kei lava pē ke ngāue‘aki ‘a e ngaahi fakatu‘utāmaki kehe, hangē ko e sevesi ‘o e suá ‘oku ‘ikai ke ngāué mo e/pe fale‘i ki he vai ‘oku ‘ikai malu, ‘i he ngaahi ‘apí ni. ‘Oku mahu’inga ke ke vakai ki he tu’unga ‘o e ngaahi me’angaue ko ‘eni ‘i he peesi ‘o e sevesi ‘o e vai mo e vai ‘uli ki ha toe fakamatala.

‍

Ko e Mahino ki he Ngaahi Palakaati Lanu .

Kuo fokotuʻu ha ngaahi fakaʻilonga lanu kehekehe ʻi he ngaahi ʻapi takitaha kuo siviʻí. Ko e ngaahi palakatí ‘oku ngāue‘aki ia ‘e he kau ‘inisipēkitó ‘i he ngaahi tu‘unga ko ení:

Ko e me'a ke 'amanaki ki ai 'i he taimi 'e to'o ai 'a e ngaahi fakangatangata ki ho kaunga'api .

Ko e ngaahi fokotu'u 'i he peesi ko 'eni 'oku faka'ilo mo fakalukufua 'i he natula. Ko e ngaahi me‘a ‘oku ‘i heni ‘oku ‘ikai fakataumu‘a ia ke ne fetongi ‘a e fale‘i fakafaito‘o fakapalofesinalé. Ko e taumu’a ‘a e vahefonua ke ‘oatu ‘a e fakamatala ke tokoni ki he tokolahi taha ‘o e kakai ‘o makatu’unga ‘i he ngaahi tu’unga ‘o e ‘atakai lolotonga, ka neongo ia ki ha fakahinohino pau kiate koe mo ha ngaahi tu’unga fakafaito’o ‘oku ‘i ai kimu’a ‘oku ke ma’u, kataki ‘o fetu’utaki ki ha mataotao fakafaito’o kuo laiseni.
‍

Fakahinohino Fakatu'utamaki ki he Ngaahi Koloa 'i he Feitu'u Vela

Lomi'i heni ke vakai ki he pepa mo'oni:

Faka-Pilitānia | Visaiani (Sepua) | Kapaseni Chuuk (Siuke) | ʻŌlelo Hauaiʻi (faka-Hauaiʻi) | ʻIlokano (ʻIlokano) |日本語 (Siapani) | Kosila (Kosila) | Kajin M̧ajeļ (Ko e lea faka-Māsoló) | Ponipei (Ponipei) | Faka-Sipeini (Sipeini) | Faka-Takalō | Lea Faka-Tonga (Tonga) | Siape

‍

Ngaahi Fakatokanga ki he Moʻui Lelei mo e Malu

‍

Tokanga'i 'o e tu'unga lelei 'o e 'ea

Ko e ola mei he fuofua sipinga ‘o e ‘ea mo e siofi ‘o e ‘ea na’e fakahoko ‘i Lahaina mo e Upcountry Maui ‘oku fakafiemalie, ‘o fakatatau ki he Potungaue Mo’ui ‘a e Pule’anga (DOH). ‘Oku ‘ikai ke fakahaa’i ‘e he ngaahi ola ‘a e fakamo’oni ‘o e kovi ‘a e ‘ea pe ko ha ngaahi tu’unga fakatu’utamaki ‘o e ngaahi me’a ‘oku ‘uli ‘i he ‘ea ‘i he taimi na’e tanaki ai ‘a e ngaahi sipinga.

Kuo fengaue’aki vāofi ‘a e DOH mo e Potungāue Malu’i ‘o e ‘Ātakai ‘a ‘Amelika (EPA) ke ‘analaiso ‘a e ngaahi fakamatala fakamu’omu’a, ‘oku te’eki ke fakamo’oni’i mei he siofi ‘o e ‘ea fakava’e na’e fakahoko ‘e he EPA ‘i Lāhainā mo e Upcountry Maui ke teuteu’i ‘a e fakamatala fakanounou ko ‘eni.

Makehe mei he sipinga 'o e 'ea fakava'e na'e fakahoko, na'e fokotu'u 'e he EPA mo e DOH 'a e ngaahi sensor PM2.5 taimi mo'oni 'e 13 'i Lāhainā mo e Upcountry Maui hili 'a e ngaahi vela 'o e vao. Ko e ngaahi monitoa ko ‘ení ‘oku nau sikani‘i ha me‘a ‘oku fu‘u lelei ‘aupito, ‘o hangē ha efu ‘oku ui ko e “Particulate Matter” pe PM 2.5, ‘a ia ‘oku fakahaa‘i ai ‘a e efu mo e efu.

Ko e ngaahi me‘a ‘oku ‘uli‘i ‘oku hoha‘a ki aí, hangē ko e ngaahi ukamea hangē ko e lētí pe ‘asenikí, ‘oku nau pipiki ki he ngaahi konga ‘o e efuefu mo e efu ‘oku nau lēsisita ko e ngaahi me‘a ‘oku ‘ikai ke ‘i ai hano ‘uhinga. Koe'uhi ko 'eni, 'e lava ke faka'aonga'i 'a e siofi 'o e 'ea ki he PM2.5 ko ha faka'ilonga ki he siofi 'o e ngaahi me'a 'oku 'uli. Kapau 'oku 'ikai ke ma'olunga ange 'a e ngaahi fua 'o e PM2.5 'i he ngaahi tu'unga angamaheni 'o e baseline (kei 'i he sone lanumata), pea 'oku 'ikai ke 'i he 'ea 'a e efu mo e efu mei he ngaahi feitu'u 'oku uesia, mo honau ngaahi me'a 'oku fekau'aki mo ia, 'i ha fa'ahinga lahi 'e lava ke fua 'e lau 'oku fakatu'utamaki.

‘E lava ke vakai ki he fakamatala ki he tu’unga ‘o e ‘ea ‘i he Mape ‘o e Afí mo e Kohu ‘a e AirNow ‘i he https://fire.airnow.gov/ .

Koe'uhi 'oku 'i ai 'a e ngaahi me'a 'oku 'uli 'i he efu mo e efuefu, 'Oku totonu ke fai ha ngaahi fakatokanga totonu 'i he taimi 'oku 'i he feitu'u 'oku uesia ke faka'ehi'ehi mei he 'asi. ‘Oku mahu’inga foki ‘eni ‘i he ngaahi me’a ‘e ala fakahoha’asi ai ‘a e efu mo e efu hange ko e matangi malohi, ‘i he taimi ‘oku sivi’i ai ‘a e efu, lolotonga ‘a e fakama’a pe ‘i he taimi ‘oku ngaue’aki ai ‘a e ngaahi misini mamafa ke to’o ‘a e ngaahi veve.

‍

Fale'i Fakatu'utamaki ki he Kakai Fakafo'ituitui 'oku nau Foki ki he Ngaahi Feitu'u 'oku Uesia

Ko e feitu’u ‘oku uesia mo hono ‘atakai ‘oku fakatu’utamaki ‘aki ‘a e ngaahi langa ‘oku ‘ikai ke tu’uma’u, ngaahi me’a ukamea māsila mo e efu ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi me’a ‘oku malava ke kona. Ko e fanau mo e kakai feitama ‘oku nau ‘i he tu’unga fakatu’utamaki lahi ange mei he ngaahi fakatu’utamaki ‘o e veve pea ‘ oku ‘ikai totonu ke nau hū ki he feitu’u ‘oku uesia pe tokoni ki he ngaahi feinga fakama’a. Hu mai 'i ho'o fakatu'utamaki.

Maluʻi Koe .

‘Oku totonu ke ngāue‘aki ‘e he kakai lalahí ‘a e ngaahi me‘a malu‘i ‘i he ngaahi feitu‘u ‘oku uesia, kau ai ‘a e ngaahi me‘a malu‘i fofonga, sio‘ata mo e ngaahi kofunima, ngaahi me‘a nima lōloa, talausese, sote mo e ngaahi sū (kau ai ‘a e ngaahi me‘a ‘ufi‘ufi sū ‘oku lava ke li‘akí) ke faka‘ehi‘ehi mei he fetu‘utaki ‘a e kilí mo e efuefu. He ʻikai maluʻi koe ʻe he ngaahi meʻa fakapuli tupenú mei he efuefu. Ka, ‘oku fokotu’u atu ‘e he DOH ke ke tui ‘a e ngaahi me’a mānava pe ngaahi me’a fakapuli mata ‘oku fufuu’i – kumi ki he ngaahi lea NIOSH pe N95 kuo paaki ‘i he me’a fakapuli mata. Manatuʻi, ʻoku ʻikai ha meʻa fakapuli mata ʻe ola lelei tukukehe kapau ʻoku feʻunga mo tui totonu.

Fakasi'isi'i 'a e 'asi ki he efu & ngaahi naunau fakatu'utamaki

Ko e ngaahi veve mo e efuefu ‘e lava ke kau ai ‘a e ‘umea, ‘asipesitosi, ‘aseniki, ngaahi me‘a fakatu‘utāmaki (PAHs), ngaahi me‘a fakatu‘utāmaki kehe. ‘E lava ke hoko ‘a e efuefu, ‘uli, mo e efuefu ‘o e ‘eá kapau ‘e fakahoha‘asi, ‘o fakatupunga ai ha fakatu‘utāmaki ‘o e mānava mo e ‘asi ki he ngaahi kemikale ko ení.

Fakaʻehiʻehi mei he fufulu ʻo e efuefu ki he ngaahi ʻaá. ‘Oua ‘e ngāue‘aki ‘a e ngaahi vekiume pe ngaahi me‘a puhi lau ‘a ia te nau teke‘i ‘a e efu mo e efu lahi ange ki he ‘eá. Kataki 'OUA 'E KAI lolotonga ho'o 'i he feitu'u 'oku uesia, ka ke manatu'i ke ke fa'a malolo pea inu lahi 'a e vai. Tauhi hoʻo ngaahi hina vaí ke mamaʻo mei he efuefu mo e efuefu ke fakaʻehiʻehi mei haʻane ʻuʻulu.

‘Oua ‘e lī ‘a e efuefu pe veve ‘i he ngaahi lingi‘anga veve, ‘i he ngaahi puha veve, pe ‘i he ngaahi tu‘u‘anga hiki veve. Ko hono to’o ‘o e ngaahi me’a fakatu’utamaki mei he feitu’u ‘oku uesia ‘e fakahoko ia ‘e he kau ma’u mafai.

Tokanga ki he Ngaahi ʻAkaú, Ngaahi Laine ʻUhilá, pe Ngaahi Fakatuʻutāmaki Kehe

‘E lava ke ‘ilo‘i ‘a e ngaahi ‘akaú ko ha ngaahi fakatu‘utāmaki koe‘uhi ko e afí. Neongo kapau kuo teʻeki ke fakafoki mai ʻa e ʻuhilá ki ho kaungāʻapí, ʻoku totonu ke fakaʻehiʻehi mei he ngaahi laine ʻuhila kuo holo. Ko e ngaahi fale mo e ngaahi langa ta‘epau ‘e lava ke holo pea fakatupunga ha lavea. Ko e fa’o mo e ngaahi konga ukamea māsila kehe ‘e lava ke ne fakatupu ha lavea – na’a mo e fakafou ‘i he ngaahi sū. Kapau te ke ʻiloʻi ʻoku ʻikai malu ha feituʻu, mavahe mei ai pea lipooti ʻa e fakatuʻutāmakí ki he kau maʻu mafaí. Ki ha fakamatala lahi ange mei he DOH 'a e Siteiti, 'a'ahi ki he'ene peesi Tali ki he Vela 'o e Vao 'i Maui .

‍

Vai Inu

• ‘Oku lolotonga ‘i ai ‘a e ngaahi Fakatonutonu ki he Vai Ta’emalu ‘i he ngaahi feitu’u ‘oku uesia ‘e he vela. ʻOku fengāueʻaki vāofi ʻa e Potungāue Vai ʻa e Vahefonua Maui (DWS) mo e Potungāue Moʻui ʻa e Siteiti Hauaiʻi mo e Potungāue Maluʻi ʻo e ʻĀtakai ʻo ʻAmeliká ke hiki ʻa e faleʻí. Koe'uhi ko e toutou sivi, mo e fakalelei'i 'o e ngaahi langa fakalakalaka kuo maumau, 'e fie ma'u 'eni ha taimi ke fakafoki mai.
• 'OUA 'e inu ho'o vai mei he paipa pea 'OUA 'e feinga ke ke fakama'a 'e koe 'a e vai.  
• Ko hono fakavela, faka‘aisi, sivi‘i, tānaki atu ‘a e kololini pe ngaahi me‘a faka‘auha mahaki kehe pe tuku ke tu‘u ‘a e vaí ‘e ‘ikai ke ne ‘ai ‘a e vaí ke malu. Kapau 'oku mahalo'i pe 'ilo'i 'a e 'uli 'o e volatile organic compound (VOC), 'e lava ke tukuange 'e he vai vela 'a e VOCs ki he 'ea.
• Kuo pau ke fakaʻaongaʻi ʻa e vai ʻi he hina pe vai inu ʻoku ʻoatu ʻe he Potungāue Vai ʻa e Vahefonua Mauí (DWS) ki he inú (kau ai hono ngaohi ʻo e fomula pēpeé mo e suú), fufulu nifó, ngaohi ʻaisi, mo e teuteuʻi ʻo e meʻakaí.
• ‘Oua ‘e ngāue‘aki ‘a e vai mei he paipá ki ha fa‘ahinga taumu‘a fakamole, kau ai ‘a e inu, tunu me‘akai, ngaohi ‘aisi pe fufulu ho nifó.
• Ngāue‘aki ‘a e vai momoko ke fufulu ‘aki ‘a e ngaahi kofú pe ngaahi me‘a kehé pea fakamāfana‘i ‘a e ngaahi valá ‘i tu‘a.
• Fai ha kaukau kae ʻikai ko ha kaukau pea fakangatangata ʻa e taimi kaukau. Ngāue‘aki ‘a e vai māfana pea ‘ea‘i ‘a e feitu‘ú.
• Ngāue‘aki ha me‘a fufulu ipu ke fufulu ‘aki ‘a e ngaahi ipu. Tafoki ia ki he tuʻunga ʻea mātuʻu.
• ‘Oua ‘e ngāue‘aki ‘a e ngaahi vaitupu pe ngaahi kaukau‘anga vela.
• Ngāue‘aki ‘a e ‘ea totonú ‘i hono ngāue‘aki ‘a e vaí ‘i loto fale.
• Kuo fokotu‘u ‘a e fanga pafalo vai ‘oku nau ‘omai ‘a e vai inu ‘i ha ngaahi feitu‘u lahi.
• Vakai ki ha mape mo ha ngaahi fakaikiiki kehe fekau'aki mo e tu'unga lolotonga 'o e vai inu 'i he peesi fakamatala ki he Vai mo e Vai 'uli.

‍

Vai 'uli

• Na’e maumau foki mo e ngaahi langa fakalakalaka ‘e ni’ihi ‘o e vai ‘uli lolotonga ‘a e ngaahi vela pea mahalo ‘oku lahi ‘a e ngaahi koloa ‘oku ‘ikai ha sevesi vai ‘uli.
• Vakai ki ha mape mo ha ngaahi fakaikiiki kehe fekau aki mo e tu unga lolotonga o e vai o e vai veve i he peesi fakamatala ki he Vai mo e Vai Veve.
• Kapau ‘oku fakahaa’i ‘e he ngaahi mape ‘o e Sevesi Vai ‘oku ‘ikai ke ke ma’u ha sevesi ‘oku ngaue, kataki ‘OUA ‘e fufulu ‘a e ngaahi fale kaukau pe faka’ata ‘a e vai ke ‘alu hifo ki ha fa’ahinga ‘aofi ‘o e ‘api. Neongo ‘e lava ke fufulu ho‘o falemālōloó pea ‘e lava ke ‘alu atu ‘a e vaí ‘i he ‘uluaki taimí, kapau ‘oku ‘ikai ke ngāue ‘a e sēvesi, ‘okú ke fakatu‘utāmaki‘i ai ‘a e iku ‘o back up ‘a e veve ‘i he falé.
  ‍

Foki ke Nofo'i Ho'o 'Api/Pisinisi Tu'u

Ko ha vela ‘i ha ‘api pe pisinisi ‘e lava ke ne fakatupu ha maumau lahi. Mahalo na'e maumau'i lahi 'a e fale mo e ngaahi me'a lahi 'i ho'o langa 'e he ulo, vela, kohu mo e vai. Te ke ma‘u nai ‘a e ngaahi me‘a na‘e ‘ikai ke vela ‘a e afí ka kuo maumau‘i he taimí ni ‘e he kohu pea maumau‘i ‘e he vai na‘e ngāue‘aki ke tāmate‘i ‘aki ‘a e afí. Ko ha me‘a pē ‘okú ke loto ke fakahaofi pe toe ngāue‘aki ‘e fiema‘u ke fakama‘a fakalelei. Ko hono fakama‘á mo hono fakafoki maí ‘e fiema‘u ki ai ‘a e taimi mo e kātaki.

‍